THE TRANSFER OF THE MAJORITY OF CAPITAL SHARE OF EYDAP TO THE PRIVATE SECTOR VIOLATES THE CONSTITUTION

Καταχώρηση 2016/04/03

Η Ολ ΣτΕ 1906/2014 δεχόμενη σχετική αίτηση ακύρωσης έκρινε ότι πρέπει να ακυρωθεί η υπ’αριθμ. 206/25-04-2012 (Φ.Ε.Κ 1363/26-04-2012, Τεύχος Β’) απόφαση της Δ.Ε.Ε.Α (Διυπουργικής Επιτροπής Αναδιαρθρώσεων και Αποκρατικοποιήσεων) ως αντίθετη προς το ισχύον συνταγματικό πλαίσιο, κατά το μέρος που μεταβιβάζονται χωρίς αντάλλαγμα από το Ελληνικό Δημόσιο στο Τ.Α.Ι.Π.Ε.Δ μετοχές της Ε.ΥΔ.ΑΠ που αντιστοιχούν σε ποσοστό 34,033% του μετοχικού κεφαλαίου, με αποτέλεσμα το Ελληνικό Δημόσιο να χάνει την πλειοψηφία του μετοχικού της κεφαλαίου. Με την ίδια απόφαση απορρίφθηκε ως απαράδεκτη η εν λόγω αίτηση ακύρωσης, λόγω ελλείψεως εννόμου συμφέροντος, κατά το μέρος που προσβαλλόταν η μεταβίβαση στο Τ.Α.Ι.Π.Ε.Δ μετοχών των Δ.Ε.Π.Α, Ο.Λ.Π Α.Ε., Ε.Υ.Α.Θ και Ο.Λ.Θ, χωρίς αντάλλαγμα και χωρίς δυνατότητα αναμεταβιβάσεως στο Ελληνικό Δημόσιο.

Ειδικότερα αναφέρεται στην εν λόγω απόφαση ότι, σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ. 4 α΄ του Ν. 2744/1999, σκοπός της Ε.ΥΔ.ΑΠ είναι η παροχή υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης, η μελέτη, κατασκευή, εγκατάσταση, λειτουργία, εκμετάλλευση, διαχείριση, επέκταση και ανανέωση συστημάτων ύδρευσης και αποχέτευσης. Στις δραστηριότητες και τα έργα αυτά συμπεριλαμβάνεται η άντληση, αφαλάτωση, επεξεργασία, αποθήκευση, μεταφορά, διανομή και διαχείριση των προς τους σκοπούς αυτούς αποδιδομένων υδάτων πάσης φύσεως, καθώς και τα έργα και οι δραστηριότητες συλλογής, μεταφοράς, επεξεργασίας, αποθήκευσης και διαχείρισης των πάσης φύσεως λυμάτων (πλην των τοξικών) και η διανομή διάθεση και διαχείριση των προϊόντων των δικτύων αποχετεύσεως.

Ν. 2744/1999

Ο Ν. 2744/1999 επίσης προέβλεψε ότι η Ε.ΥΔ.ΑΠ διέπεται εφεξής από τις διατάξεις του α.ν 2190/1920 περί ανωνύμων εταιρειών, του Ν. 2414/1996 περί εκσυγχρονισμού των Δημοσίων Επιχειρήσεων και Οργανισμών και συμπληρωματικά από τις διατάξεις του ιδρυτικού της νόμου (Ν. 1068/1980), τελεί υπό την εποπτεία του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, έχει διάρκεια εκατό (100) ετών και απαγορεύεται να εκποιεί, να εκμισθώνει ή να παραχωρεί κατά χρήση ή να συνιστά οποιοδήποτε εμπράγματο δικαίωμα επί των ακινήτων παγίων στοιχείων της, που χρησιμοποιούνται για την άσκηση των σχετικών με την παροχή υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης δραστηριοτήτων της (άρθρο 1 παρ. 1, 2 και 8 του Ν. 2744/1999). Επίσης το άρθρο 1 παρ. 9 και 10 του Ν. 2744/1999 προέβλεψε ότι το μετοχικό κεφάλαιο της Ε.ΥΔ.ΑΠ. ορίζεται σε 20.000.000.000 δραχμές και ότι το Ελληνικό Δημόσιο δύναται να διαθέτει σε επενδυτές έως 49% του μετοχικού κεφαλαίο.

Δικαστήριο

Το Δικαστήριο δέχθηκε ότι η παροχή υπηρεσιών κοινής ωφελείας δεν συνιστά δραστηριότητα αναπόσπαστη από τον πυρήνα της κρατικής εξουσίας και ότι οι υπηρεσίες υδρεύσεως και αποχετεύσεως, είναι δυνατό να παρέχονται από μια δημόσια επιχείρηση που λειτουργεί υπό νομικό καθεστώς ιδιωτικού δικαίου ως ανώνυμη εταιρία. Ο χαρακτήρας, όμως, της δημοσίας επιχειρήσεως αναιρείται στην περίπτωση της αποξενώσεως του Ελληνικού Δημοσίου από τον έλεγχο της ανωνύμου εταιρίας δια του μετοχικού κεφαλαίου, ήτοι της αποξενώσεώς του από εκείνο το ποσοστό των μετοχών (μεγαλύτερο του 50% σύμφωνα με τις διατάξεις της νομοθεσίας και το καταστατικό) που εξασφαλίζει τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα και τη δυνατότητα εκλογής, από τη Γενική Συνέλευση των μετόχων, της πλειοψηφίας των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου, το οποίο είναι το ανώτατο διοικητικό όργανο της εταιρίας που διαμορφώνει τη στρατηγική και πολιτική της ανάπτυξής της και διαχειρίζεται τα περιουσιακά στοιχεία της.

Στην περίπτωση αυτή η δημόσια επιχείρηση ιδιωτικοποιείται όχι μόνον τύποις, δια της υπαγωγής της στις διατάξεις του ιδιωτικού δικαίου που διέπουν τις ανώνυμες εταιρίες, αλλά και κατ’ ουσίαν, μετατρεπόμενη σε ιδιωτική επιχείρηση, διότι παρέχεται σε ιδιώτες επενδυτές η νομική δυνατότητα συγκεντρώσεως του ποσοστού του μετοχικού κεφαλαίου που εξασφαλίζει τον ιδιοκτησιακό έλεγχο και την εκλογή της πλειοψηφίας των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου της εταιρίας. Η δε κατ’ ουσίαν μετατροπή της δημοσίας επιχειρήσεως σε ιδιωτική, που λειτουργεί με γνώμονα το κέρδος, καθιστά αβέβαιη τη συνέχεια της εκ μέρους της παροχής προσιτών υπηρεσιών κοινής ωφελείας, και δη υψηλής ποιότητας, η οποία δεν εξασφαλίζεται πλήρως με την κρατική εποπτεία.

Μονοπώλιο

Επειδή ακριβώς οι υπηρεσίες της Ε.ΥΔ.ΑΠ παρέχονται μονοπωλιακώς, σε μεγάλο πληθυσμό διαβιούντα υπό δυσμενείς οικιστικές συνθήκες στον περιορισμένο χώρο της Αττικής, από δίκτυα που είναι μοναδικά στην περιοχή και ανήκουν στα πάγια περιουσιακά στοιχεία της εταιρίας και οι σχετικές υπηρεσίες είναι αναγκαίες για την ανθρώπινη διαβίωση κρίθηκε ότι η αποξένωση του Ελληνικού Δημοσίου από την πλειοψηφία του μετοχικού κεφαλαίου της Ε.ΥΔ.ΑΠ, του οποίου η διατήρηση είναι αναγκαία, ώστε να μην μετατραπεί μία δημόσια επιχείρηση σε ιδιωτική, κατά παράβαση των άρθρων 5 παρ. 5 και 21 παρ. 3 του Συντάγματος. Με το σκεπτικό αυτό έγινε δεκτή η αίτηση ακυρώσεως και ακυρώθηκε η προσβαλλομένη απόφαση της Δ.Ε.Α.Α κατά το μέρος της, με το οποίο μεταβιβάζονται στο Τ.Α.Ι.Π.Ε.Δ και οι τελευταίες μετοχές της εταιρείας που έχει στην κυριότητά του το Ελληνικό Δημόσιο (36.245.240 μετοχές που αντιστοιχούν σε ποσοστό 34,033% του μετοχικού κεφαλαίου).