ΑΝΑΚΛΗΣΗ ΔΩΡΕΑΣ ΛΟΓΩ ΑΠΟΚΤΗΣΗΣ ΚΑΤΙΟΝΤΑ – 508 ΑΚ

Καταχώρηση 2012/12/21

Το 508 ΑΚ ορίζει ότι: «Η δωρεά που έγινε από κάποιον που δεν έχει γνήσιους κατιόντες μπορεί να ανακληθεί μέσα σε μία πενταετία αφότου εκπληρώθηκε αν, ενόσω ζούσε ο δωρητής ή ύστερα από το θάνατό του, γεννήθηκε γνήσιο τέκνο του ή αν νομιμοποιήθηκε τέκνο του σε γάμο.». Η συγκεκριμένη διάταξη θεσπίζει έναν ιδιαίτερο λόγο ανάκλησης της δωρεάς στην περίπτωση που ο δωρητής αποκτήσει κατιόντα μετά την εκπλήρωση της δωρεάς. Το γεγονός αυτό θεωρείται ότι δικαιολογεί την πιθανή μεταμέλεια του δωρητή, στον οποίο αναγνωρίζεται το δικαίωμα να ανακαλέσει τη δωρεά, λόγω της διαμορφούμενης νέας κατάστασης.

Από τη διάταξη αυτή προκύπτει ότι οι προϋποθέσεις ανάκλησης της δωρεάς λόγω της επιγεννήσεως γνήσιου κατιόντος είναι οι εξής: α) ο δωρητής κατά το χρόνο της σύναψης της δωρεάς να μην είχε γνήσιους κατιόντες, β) ενόσω ζούσε ο δωρητής ή και ύστερα από το θάνατό του να γεννήθηκε τέκνο του είτε εντός γάμου είτε και χωρίς γάμο και γ) να μην έχει παρέλθει 5ετία από την εκπλήρωση της δωρεάς (Βλ. Καράκωστας Ι.: Αστικός κώδικας : ερμηνεία – σχόλια – νομολογία, σελ. 61-63).

Ύπαρξη γνήσιων κατιόντων

Όσον αφορά την ύπαρξη γνήσιων κατιόντων θα πρέπει να αναφερθεί ότι μετά την τροποποίηση του ΑΚ με το Ν. 1329/1983 όλα τα τέκνα που γεννιούνται χωρίς γάμο των γονέων τους εξομοιώνονται πλήρως με τα τέκνα που γεννιούνται από γάμο εφόσον αναγνωρισθούν είτε εκούσια είτε δικαστικά (1463 παρ. 2 και 1484 ΑΚ).

Το ίδιο ισχύει και για τα υιοθετούμενα τέκνα και στην περίπτωση αυτή κρίσιμος είναι ο χρόνος δημοσίευσης της σχετικής απόφασης. Εάν κατά το χρόνο εκπλήρωσης της δωρεάς κυοφορείτο κατιών του δωρητή δεν κωλύεται η εκ των υστέρων ανάκληση της δωρεάς, αφού, σύμφωνα με το 36ΑΚ, θεωρείται ως γεννημένο μόνο ως προς τα επαγόμενα σε αυτό δικαιώματα. Ως έναρξη δε της 5ετούς προθεσμίας λαμβάνεται η εκπλήρωση με την παράδοση του πράγματος και όχι απλώς η σύναψη της δωρεάς (Βλ. Καράκωστας Ι.: Αστικός κώδικας : ερμηνεία – σχόλια – νομολογία, σελ. 61-63 – Α.Π 479/1969, ΝοΒ 8/184).  Σχετικά γίνεται δεκτό ότι η ενιαύσια προθεσμία ανάκλησης του άρθρου 510 ΑΚ δεν εφαρμόζεται στο 508 ΑΚ.

Ανάκληση Δωρεάς

Η ανάκληση της δωρεάς, σύμφωνα με το 509 ΑΚ, γίνεται με μονομερή, απευθυντέα στο δωρεοδόχο, άτυπη δήλωση, ανεπίδεκτη αίρεσης. Η ανάκληση επιφέρει τα αποτελέσματά της από την περιέλευσή της στο δωρεοδόχο, σύμφωνα με το άρθρο 167 ΑΚ (Α.Π 840/1994, ΕΕΝ 1995/553 – Α.Π 1025/1998, Δνη 39/1565 – ΕφΘεσ 734/1993, Αρμ 1993/416), ενώ είναι άτυπη ακόμα και εάν αφορά ακίνητο (Α.Π 840/1994, ΕΕΝ 1995/553 – ΕφΠειρ 283/1998, Δνη 39/899 – ΕφΑθ 4778/1998, Δνη 39/1360 – ΕφΘεσ 2779/1997, Αρμ 51/1448). Το δικαίωμα ανάκλησης έχει ο δωρητής και μετά το θάνατό του και τη συμπλήρωση της πενταετούς προθεσμίας το τέκνο του. Παραίτηση από το δικαίωμα ανάκλησης είναι δυνατή υπό τους όρους του 511 ΑΚ, δηλαδή απαιτείται να γίνει αυτή μετά την επέλευση των γεγονότων που δημιουργούν το δικαίωμα ανάκλησης.

Από τα 949 ΚΠολΔ και  904 επ. ΑΚ, προκύπτει δε ότι, αν ανακληθεί νόμιμα καταρτισθείσα δωρεά για οποιοδήποτε λόγο, ο δωρητής δικαιούται ενοχικώς είτε χρηματική αποζημίωση (ίση με την αξία του δωρηθέντος) ή αυτούσια απόδοση του δωρηθέντος, καθώς δεν υφίσταται πλέον νόμιμη αιτία για την διατήρηση του δωρηθέντος στην κυριότητα του δωρεοδόχου, ο τρόπος δε της αυτούσιας απόδοσης εξαρτάται από την ιδιαίτερη φύση του συγκεκριμένου κάθε φορά δικαιώματος που απέκτησε ο δωρεοδόχος.

Έτσι, αν το δωρηθέν είναι ακίνητο και μεταβιβάσθηκε σε αυτόν κατά κυριότητα, η επαναμεταβίβαση της κυριότητας μετά τη νόμιμη ανάκληση της δωρεάς γίνεται, εφόσον αρνείται αυτήν ο δωρεοδόχος, με καταδίκη αυτού σε δήλωση βουλήσεως και μεταγραφή της σχετικής τελεσίδικης απόφασης και της δήλωσης του δωρητή ενώπιον του συμβολαιογράφου περί αποδοχής της απόφασης αυτής (Βλ. ενδεικτικά Α.Π 840/1994, ΕλλΔνη 37/100 – ΕφΑθ 9719/1997, ΕλλΔνη 39/135 – Α.Π 845/1984, ΝοΒ 33/616 – Α.Π 395/1974, ΝοΒ 22/1379 – ΠολΠρΚορινθ 4/2007, Α’ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΝΟΜΟΣ).

Καλληδώνης Νικόλαος

Δικηγόρος

ΜΔΕ Αστικού και Ποινικού Δικαίου

nkallidonis@yahoo.com